Öğretim hayatında, liseyi Pertevniyal Lisesi'nde okudu. Sonrasında ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünde okuyarak mezun oldu. 1947 yılından itibaren çeşitli dergi ve gazetelerde sinema yazıları yazdı. 1952 yılında Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun senaryosunu yazdığı "Karanlık Dünya, Aşık Veysel'in Hayatı" filmiyle yönetmenliğe adım attı. Erksan'ın; Dünya Havacıları Türkiye'de, Büyük Menderes Vadisi isimli iki belgesel filmi de bulunuyor.
Sinemada edebiyat uyarlamalarına yönelerek kırsal kesim insanlarının sorunlarını işlemesi ile büyük başarılara imza atan yönetmen, Susuz Yaz filmi ile 1964 yılında Berlin Film Şenliği'nde birincilik ödülünü kazandı. Kuyu filmi ile ise 1. Adana Film Şenliği'nde 1968 yılında ödül kazandı. Ulusal sinema anlayışının Halit Refiğ ile birlikte en önemli temsilcilerinden biri olmayı başaran Metin Erksan, 1970 yılından sonra tecimsel amaçlı filmlere yöneldi.
Genellikle kendi kullandığı kamerayla, inanılması güç açılardan çekimler yaparak kamerayı sinema dili içerisinde aktif rolde kullanan ilk Türk yönetmenlerden biri olan Metin Erksan ayrıca Türk sinemasının ilk Auteur(Anlatıcı) yönetmenlerinden birisi sayılmaktadır.