Pandemi ve ardından Ukrayna savaşı nedeniyle dünya ekonomisinde yaşanan kötü gidiş devam ediyor. Bunların öncesinde ise 2008 yılında ABD’de yaşanan mortgage krizinin tetiklediği ve Lehman Brothers’ın çöküşüyle devam eden olaylar küresel ekonomiyi olumsuz etkilemişti.
Özellikle 2008’de yaşanan ekonomik krizin, şirketlerin yaptığı hatalar ve daha fazla para kazanma hırsı nedeniyle olduğu kısa sürede anlaşıldı. Şirketlerin ticari hesapları, bankaların kâr raporları nedeniyle bu krizleri başlattığı Hollywood yapımı filmler ile bütün dünya tarafından bilinir oldu. Bu dönemi anlatan en iyi yapımlara bakılınca öne çıkanlar şunlar oluyor:
Büyük Açık (The Big Short)
2008 yılındaki krizin perde arkasını en iyi anlatan yapımlardan biri Büyük Açık (The Big Short). Adam McKay’in senaryosunu yazıp, yönettiği film beş dalda Oscar’a aday oldu.
En İyi Uyarlama Senaryo dalında ödülü alan yapım, bankaların mortgage üzerinden elde ettikleri kârların küresel ekonomiyi nasıl bir krize götürdüğünü anlatıyor. Gerçek kişilere dayanan filmin sonunda ise hükümetin bankaları kurtarmak için halkın omuzlarına yüklediği yükler açıkça ortaya konuluyor.
Filmin başrollerinde Steve Carell, Christian Bale, Ryan Gosling ve Brad Pitt gibi ünlü oyuncular yer alıyor. Büyük Açık, bugün bile ekonomide yaşanan kimi sorunların temelini basitçe anlatma konusunda en iyi filmlerden biri.
Oyunun Sonu (Margin Call)
Oyunun Sonu (Margin Call) da Lehman Brothers’ın piyasayı nasıl çökerttiğini basit bir dil ile perdeye yansıtıyor. Bir gün içinde yaşananları anlatan yarı belgesel şeklindeki film, ismi verilmeyen bir yatırım bankasında olanları anlatıyor. Tıpkı Lehmann Brothers örneğinde olduğu gibi bu yatırım bankası da kendisini kurtarmak için piyasayı derinden sarsacak hamleler yapıyor.
Oyunun Sonu kapitalist sistem içinde kurumların ve zenginlerin kendilerini nasıl koruduğunu, özellikle sisteme çalışan bireylerin nasıl her zaman kaybettiğini açıklaması açısından oldukça başarılı.
Başrollerinde Jeremy Irons, Kevin Spacey, Zachary Quinto ve Stanley Tucci gibi isimlerin yer aldığı film, En İyi Orijinal Senaryo dalında Oscar’a aday olmuştu.
Küresel krizi, gerçek kişilerin birebir isimleriyle anlatan iyi yapımlardan biri de Too Big To Fail. HBO’nun çektiği film olayları, dönemin ABD Başkanı George W. Bush’un Hazine Bakanı olan Henry Paulson üzerinden anlatıyor. Lehman Brothers’ın iflas etmemesi ve sonrasında bu olayın Avrupa’yı sarsmaması için yapılanlar, krizin maliyetinin nasıl halka yüklendiğini ortaya koyuyor.
Gerçek hayatta küresel ekonomik krizin başlamasına neden olan neredeyse herkesin canlandırıldığı film, belli bir noktaya gelmiş bankaların hükümetler tarafından nasıl korunduğu ve kollandığını seyirciye bütün çıplaklığı ile anlatması bakımından da önemli.
2022 yılında ABD’de çeşitli bankaların iflası ile başlayan ve Avrupa’da daha büyük bankaların iflasına sıra gelmesinden korkulan olaylar hatırlandığında, esasında hiçbir şeyin değişmediği ve aynen devam ettiği görülüyor.
Zaten olayları anlatan çoğu film ve belgeselin sonunda da bankaların kendilerini kurtarmaları için verilen kredileri gerektiği gibi değil, kendilerini çökmeye götüren yöneticilerine bonus olarak kullandığı açıklanıyor.