Karşı Daire - Beyazperde.com eleştirisi : Gözetlemeden Duramıyorum

Karşı Daire, Hollywood dışı yapımların asıl uğraş alanını teşkil eden insani değerlere dair sıcak bir film. Yaşlanma, yalnızlık, güvensizlik, gözetlenme gibi endişe verici olgu ya da duyguları Hitchcock'un Arka Pencere'si, Coppola'nın Conversation'ı ve De Palma'nın Blow Out'u arasında gidip gelen bir yapıya dayandırmasına rağmen özgün bir film.

Birçok uluslar arası ödül kazanmış olan Merkez İstasyonu'nun yazarlarından Marcos Bernstein'ın ilk yönetmenlik denemesi olan Karşı Daire; yine aynı filmde unutulmaz bir performans sergileyen Fernanda Montenegro'nun etkileyici oyunculuğundan kazançlı çıkmışa benziyor. Montenegro haricinde filmde dişe dokunur bir performans ne yazık ki yok.

Klasik bir anlatım biçimine sahip filmin, Regina'nın yalnızlığını sergileyen kalabalık caddedeki sekansı, eşyaların ortadan kaybolduğu oturma odasındaki sekansı ile arayacak hiç kimsesi olmadığı ama anlatacak çok şeyi olduğu için kendi ev telefonunu aradığı sahnelerin etkileyiciliği tartışılmaz.

Öte yandan, yaşlıları topluma kazandırma amacıyla özel bir polis birimi oluşturup hem Brezilya'daki artan şiddet ve suç olaylarını azaltmayı hem de hayattan beklentisi kalmayan ihtiyarlara yeniden bir işe yarıyormuş hissi vererek yaşama sıkı sıkıya bağlanmalarını sağlamaya çalışma fikri çok çarpıcı olmasına rağmen ücretsiz ihbarcı ordusu yaratan bu tip bir sistemin Pamuk Prenses(Regina) gibi olayı fazlasıyla ciddiye alan kimi yaşlıları içine çekmeyi başarırken, Duffy Duck gibi kimi yaşlı bayanları da incittiği ya da pek ilgilendirmediği açık.

Buradan hareketle Regina'yı hayata bağlayan, ayakları üzerinde durmaya iten ve özgüven kazandıran asıl şeyin içindeki yaşama azmi olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü Regina; kaybetmediğini düşünen, biraz alaycı biraz da hırslı bir kadın. Tek ihtiyacı olan ise kendisini arayacak, kendisini düşünecek kendisinden başka birinin varlığı. Yargıç Camargo'nun katil olduğunu düşünmesine/bilmesine rağmen onu kazanmaya çalışmasının kökeninde bu fikir yatmakta..

Filmin alt-metinde eleştirmeye çalıştığı asıl nokta ise gözetleme fikrinin gözetleme ihtiyacına dönüştüğü toplumlar. Tıpkı bizim ülkemizde olduğu gibi Brezilya'da hatta benzer sosyal ve iktisadi yapıya sahip, suç oranı yüksek, hukuksal problemleri olan diğer gelişmekte olan ülkelerde de hem devlet mekanizması içindeki birimler hem de bir yansıması olarak insanlar/toplum tekinsizlik ve endişe kökenli bir gözetleme ihtiyacı hissederler.

Meraktan çok korkudan kaynaklanan bu gözetleme ihtiyacı; polis gibi, haberalma örgütleri gibi güvenlik güçleri haricinde içinde bulunduğu çevreye güvenmeyen insanlara da yansımakta. Lakin "gözetlerken" herşey çok güzel peki ya "gözetlenirken"? Filmde Camargo'nun eski bir adalet bakanı olması, olayların polis ve güvenlik birimleri etrafında geçmesi, Regina'nın bir gizli polis muhbiri olması saplantı düzeyine dönüşen gözetleme eylemine getirilmiş keskin bir eleştiri aslında.

İnsanların gözetleme ihtiyacını karşılayan, izlenme rekorları kıran yarışmaların/programların asıl izleyici kitlesini oluşturan grubun işsiz güçsüz insanlar, tutunacak dal bulamayan orta gelirli, düşük gelirli kesimden insanlar ve yaşlılar hatta yaşlı kadınlar olması tesadüf değil. Yargıç Camargo'nun özel hayatına karışılmasına ve buna göre yargılanmasına karşı çıkması ve yasal olarak böyle bir hakkı verme yetkisinin sadece yargıçlarda olması ne kadar da ironik.

Karşı Daire; aşka, sevgiye, yalnızlığa, yaşlılığa kısacası insana ve insan hayatına dair söyleyecek sözleri olan, belli bir toplumsal eleştiriyi içeren duygusal bir film. Teknik bir ustalık, iyi müzikler, muhteşem bir final içermesede ve süresi itibariyle -hikayesine göre- biraz uzun da olsa anlatmak istediğini anlatmayı başaran senaryosuna ve Montenegro'nun doğallığa yeni bir anlam katan ustaişi oyunculuğuna dayanan hoş bir film.