Şeyda - Beyazperde.com eleştirisi : Ateşten atlamak, ateşe atlamak…

İran’da doğan Avustralya’da yaşayan Noora Niasari’nin ilk uzun metrajlı filmi Shayda / Şeyda, bir kadın sığınma evinde korku ve umutla karışık yaşayan bir anne ve küçük kızının yaşadığı sürece odaklanıyor. İranlı anne ve kız Avustralya’da yaşıyor ve Şeyda kendisine şiddet uygulayan kocasından dolayı kadın sığınma evinde, şiddet gören birçok kadınla birlikte kalıyor. Film sadece Asyalı ya da doğu kökenli kadınların yaşadığı şiddeti anlatmıyor, batılı Slav kadınlar da var ama onların ırkçı tavrı da Şeyda’ya karşı önyargılı, sanki o sığınma evinde yıllarca kalmasını ister gibiler… Barınak çalışanı Joyce ise tam bir melek, dayanak!

Şeyda’ya hayat veren Zar Amir Ebrahimi’yi sıra dışı Kutsal Örümcek filminden tanıyoruz, burada da her haliyle bir mücadele içinde olduğuna, kederlenmek ve çocuğunu neşelendirmek için gerçek ve haklı sebepleri olduğuna ikna oluyoruz.

Şeyda ve kocasının şiddetten dolayı ayrılma süreci İran’da nasıl işlerdi bilemiyoruz ama bununla ilgili Asghar Farhadi’nin Bir Ayrılık filmi referans olabilirdi bir anlamda. Fakat Niasari zaten ataerkil koşulları Şeyda’nın kocasıyla birlikte Avustralya sokaklarına taşıyor. Film, babasının küçük Mona’yı görüştüklerinde İran’a kaçırma ihtimalinin olacağı, küçük, deneysel ama gerilimli bir sahneyle başlıyor, sonrasında bizi bir sığınak evinin, anonimlik duygusunun içine bırakıveriyor. Bulunmamak, kaybolmak isteyen kadınların dünyasında Şeyda, Mona’yı normalleştirmek için elinden geleni yapıyor. Mona’yı oynayan küçük Selina Zahednia'nın yüreğinde kopan fırtınanın her zerresini hissediyoruz… Anne-kız olarak iyi bir kimyaya sahipler ama Zahednia’nın içten performansı zaman zaman Ebrahimi’nin üstüne çıkıyor, bu da iyi bir oyunculuk ve yönetmenlik birleşiminin hamuru gibi duruyor.

Film 1995 yılında geçiyor ve akıllara bir yandan Kızım Olmadan Asla filmini getirse de, tersine bir kurgu taşıyor ve asla onun kadar ajite ve duygusal olmamaya dikkat ediyor. Niasari’nin kendi deneyimlerinden yola çıkarak çektiği filmde manipülatif olmamasının sebebi, gerçek hayat kurgusuna çok yakın olması gibi duruyor ve yönetmen çocukluğundan gelen bu acı deneyime sahici bir şekilde sahip çıkıyor; yaşanılandan öte, onun meydana getirdiği hasarı, onunla başa çıkma yönünü anlatması daha anlamlı ve ilgi çekici bir hal alıyor.

Filmin umutsuz anlara inat umutla tutunduğu anlardan biri de dans. Bir nevi arınma ve yakarış içeren bu figürler hem Mona’nın içindeki suskunluğu patlatması için hem de kendi çelişkili dünyasının dışa salınımı gibi. Film Nevruz’u da çok ve iyi bir şekilde kullanıyor, İran ve bizim coğrafyamızda ilkbaharda yaşanan Nevruz, Avustralya’da sonbahara denk geliyor, o da Şeyda’nın değişim/ değişememe duygusuna gönderme yapar gibi. Sonbahar bile olsa üzerinden atlanılan Nevroz ateşi birtakım şeylerin ateşini de fitilliyor, olumlu ve olumsuz anlamda! Şeyda birtakım kıpırtılar yaşarken, kocasının şiddetiyle tekrar tanışıyor. Bu da aslında onun ve genelde bu baskıyı yaşayan bütün kadınların baskıcı bir gelenekle olan çatışmasına ve savaşımına denk düşüyor. Burada Mahsa Amini’yi anmamak olmaz, onun hayatına mal olan direnişi içimizde her daim acısını ve kutsallığını koruyor. Şeyda gergin hayatında kocasının gölgesiyle boğuşurken, kendini serbest bırakıp umudun tarafına geçtiğinde kocasının varlığıyla mücadele ediyor. Her şekilde eril baskının varlığı film boyunca vurgusunu sürdürüyor.

Film 1995 yılında geçse de değişmeyen olaylar silsilesine vurgu yapıyor, güncelliğini koruyan bir konuya İranlı bir kadının dramı üzerinden el atsa da, bütün kadınların varlığını tehlikeye atan bir eril gücün üzerinde dolanıyor. İlk filminde detaylı bir anlatımla karşımıza çıkan Niasari’nin bir sonraki filmini heyecanla bekliyorum kendi adıma…

twitter.com/banubozdemir

Şeyda

Vizyon tarihi 28 Haziran 2024 | 1s 57dk

Yönetmen Noora Niasari

beraberinde Leah Purcell, Zar Amir Ebrahimi, Lucinda Armstrong Hall

Basın

3,3

Üyeler

3,0

Beyazperde

3,5