Ela ile Hilmi ve Ali - Beyazperde.com eleştirisi : Gerçeğin oyun dünyası!

"Ela ile Hilmi ve Ali" başarılı kısa filmlerinden tanıdığımız Ziya Demirel’in ilk uzun metrajlı filmi. Yönetmen üç farklı kişiliğn çeşitli bağlarla, travmalar, gereklilik ve koşullarla bir arada bulunma halini sıkıştırılmış bir bakış açısıyla kamerasından bize yansıtıyor.

Film, evde test kitabından genç bir kıza ders çalıştıran orta yaşlı erkeğin sahnesiyle başlıyor. Kafalardaki ilk imaj baba - kız ya da öğretmen - öğrenci ilişkisi oluyor. Kızın erik yiyerek dikkat dağıtması, erkeğin eriğin faydalarını anlatıp, uçalım mı demesi… Sabah kızın uyanıp, gürültülü bir temizlik argümanının ortasında, kendi iç sesini, düşüncelerinin yükselişini bastırma haliyle, bir umarsızlık çizgisinin ortasında debelenmesiyle devam ediyor. 40’larındaki Hilmi ve 20’lerindeki Ela’nın evli olduklarını Hilmi’nin meyhane muhabbetiyle öğreniyoruz. Sonrasında film, bu ilişkinin arka planını ve gideceği noktaları ilmik ilmik örmeye başlıyor.

29. Adana Altın Koza Film Festivali’nde En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Senaryo dahil olmak üzere birçok ödül alan film, Hilmi’nin "kontrol bende" algısının filmin içinde ince bir türkü tutturması üzerinden ilerliyor. Öyle ki, alanında yetkin olan Hilmi, başarı timsali olan belgelerini evin her yanına saçmış vaziyette, evdeki düzenin de onun takıntılı temizlik hastalığının kontrolünde olduğu hissediliyor!

Ela ise önceden kurulmuş bu düzenin ortasında, hangi rolle yer alacağını bilemeyen, eş mi, öğrenci mi yoksa ev arkadaşı mı olduğunu çözememiş ama Hilmi’nin üzerinde kurduğu baskıdan kurtulmanın yollarının arayan bir genç kadın. Ela tüm ailesini depremde kaybetmiş, Hilmi ile evlenmek zorunda kalmış, geçmişine dair tüm çıkış kapıları kapanmış biri. Tek bağı Ankara’daki teyzesi ama o da o sorumluluk bağını Hilmi’ye atmış belli ki… Ela enteresan bir kişilik olan Hilmi’nin yatak odası beklentilerine cevap veremediği gibi, geleceğine dair soruların yanıtlarını bulmakta da zorlanıyor.

Her ne kadar Hilmi’nin tarzından hoşlanmasa da kapıcının tembel oğlu Ali’yle kurdukları ilişkide Hilmi’yi taklit etmeye başlar. Ali kapının dışında kaldığı, saygı ve korkuyla ders aldığı Hilmi’nin evine, gündüzleri Ela sayesinde daha rahat girmeye başlar, bir nevi Ela’nın oyun arkadaşı olur. Ama Ela, Hilmi’nin davranış modelini Ali üzerinde uygular, kimi zaman annesi gibi olur, kimi zaman güç alanını genişlettiği bir öğrenci gibi davranır Ali’ye. Aslında Hilmi’ye davranmak istediği davranış modelidir bu. Birlikte porno izler, eşyaların yerini değiştirir, telefonlara cevap verirler ve Ali, Hilmi’nin tahtına oturur adeta! Hilmi bir gün Ela ve Ali arasında geçen konuşmaları duyunca ürkek Ali’nin palazlanan gücü karşısında iktidarının sarsıldığını hisseder. Ali gücünü sürekli arttırarak, soruların cevap anahtarlarını çalar ve soruların çözümüyle Hilmi’nin karşısına çıkar. Hilmi’nin arka arkaya yaşanan ataklarla kendisine ve eve olan hâkimiyeti sarsılır, ikilinin arasındaki dayanışma ise içine çekilmesine, gerçeklerden kaçmak için videoların, oyunların dünyasına dalmasına sebep olur. İşten geldiğinde evini gözetlemeye, Ali ve Ela arasında geçen konuşmalara dikkat etmeye başlar. Kuşku ve kıskançlık onu kemirdikçe evlilik oyunundan vazgeçme noktasında, kendi oyun dünyasının içine daldıkça dalar. Gerçi gerçek dünya, hepsinin kaçmak istediği bir karabasan gibi. Hilmi simülasyon dünyasında bütün havalimanlarını, rotaları ezbere bilmesine rağmen, kendi dünyasında rotasını şaşırıyor, yönünü kaybediyor diyebiliriz.

Ama her ne kadar kendisine bir çıkış yaratıyor gibi gözükse, Hilmi’nin rotasından sapıyor gibi olsa da filmin en çaresizi yine Ela. Kendisine yer bulamadığı evin duvarlarını bile kocasının başarı belgeleri süslerken, Ela’ya kesilen ceza da onu gözden çıkaran teyzesinin evine gönderme fikri oluyor. Hilmi bu fikre gerçekten ya da Ela’nın gözünü korkutmak için mi sarılıyor emin değiliz ama işe yarıyor. Teyzesinin evine gitmek istemeyen Ela; yataklarını ayıran, oyunlarının dünyasına sığınan kocasının tekrar gözüne girmek için makyaj yapmaya, izlediği porno filmlerdeki kadınlar gibi davranmaya ve kocasının ona aldığı geceliği giymeye başlıyor. Yani kocasının onu terbiye etme yöntemlerinden biriyle daha tanışmış oluyor ve çaresizce uyum gösteriyor. Böylece Hilmi’nin Ela, kısmen de Ali üzerindeki tahakkümünün her şekilde, değişik koşullarda bile sirayet ettiğini bir kez daha deneyimliyoruz. İktidarın her koşulda dışarıya çıkış olanağını kesmesi gibi…

Film genel çekim açısını olabildiğince sınırlı tutuyor. Hem karakterleri bir arada tutarak seyircinin odağını dağıtmamaya çalışıyor hem de karakterlerin bireysel detaylarında birbirlerine temasının kuvvetli olmasını sağlıyor. Hilmi’yi iktidar odaklı bir karakter olarak düşünürsek, vasıflı, farklı zevkleri olan birisi olarak olumlu bir tablo bile çizildiğini söylemek mümkün. İktidarının zayıfladığı, alanının daraldığını hissettiği noktada ise karşısındakinin zayıf noktalarına yüklenmesi de genel bir kanı. Ali bu durumda anlık bir detay olarak kalıyor, o da erkek iktidarının sönük bir parçası olarak yerini alıyor. Ela ise kendi yolunu bulana kadar iktidarın bir parçası olmayı kabul etmişe benziyor.

Film karşımıza zorunluluktan oluşmuş bir evlilik oyunu çıkarıyor ve evliliğin her aşamasını Ela’nın ağzından dökülen şu cümlelerle anlatıyor: "Biz neredeyiz şimdi? Gerçek mi yoksa simülasyon mu bu?" Oyunculuklar karşısında fazla bir şey demeye gerek yok, herkes gayet iyi!

twitter.com/banubozdemir