Düşüş: Boeing Davası eleştirileri

Senaryosunu Mark Bailey ile Keven McAlester'in yazdıkları ve yönetmen koltuğunda Rory Kennedy'nin oturduğu “Downfall: The Case Against Boeing”, beş ay arayla gerçekleşen iki uçak kazasının nedenleri ile bu kazalara ilişkin olarak ABD'de yürütülen soruşturmanın, en ince detaylarına kadar gözler önüne serildiği bir belgesel olarak geliyor karşımıza...

Gelin isterseniz, dünya prömiyeri 21 Ocak 2022 tarihinde Sundance Film Festivalinde yapılan bu sıra dışı Netflix belgeseline biraz daha yakından bakalım...

Bilindiği üzere kişisel takıntı ve fobilere sahip küçük bir azınlık dışında çoğu kimse, uçakla yolculuk konusunda son derece rahattır...

Birçok insan, sistemin güvenirliğini neredeyse kanıksamıştır artık...

Zaten her gün tüm dünya genelinde, on binlerce uçuş yapılmaktadır...

Buradan da havacılıktaki eski bir deyim olan:

"Boeing değilse binmem" sözcüğüne geliyoruz...

Boeing'in gerçekten de havacılık sektöründe, böylesine inanılmaz bir itibarı bulunmaktadır...

Günün her anında dünyanın yüz elli ülkesinde, on bin civarında Boeing uçağı hizmet vermektedir...

Şu ana kadar sıraladığımız bütün bunları, yirmi yılı aşkınca bir süredir Wall Street Journal'da havacılık muhabirliği yapan Andy Pasztor'un ağzından dinliyoruz...

Ki kendisi şimdi de, söz konusu Boeing markasına ait iki önemli kazayı araştırmaktadır...

Jakarta, Endonezya...

29 Ekim 2018...

Gerçek transkriptlere dayanan kokpit kayıtlarına göre:

"Lion Inter 610 kalkışa hazır... Pist 2 - 5, sol taraf..."

Derken...

Kaptan pilotluğunu Hindistan uyruklu Bhavye Suneja'nın yaptığı uçak, Soekarno - Hatta Uluslararası Havalimanından kalkar...

Ancak yine bu kayıtlardan duyduğumuz kadarıyla irtifa sorunu yaşayarak hızla alçalır ve aniden radardan da kaybolur...

Ardından Suneja'nın karısı Garima Sethi'yi her seferinde olduğu şekilde bizzat kocası değil de kocasının meslektaşlarından birisi arar...

Zira Ağustos 2018'de Lion Air'in filosuna yeni katılmış olan Boeing'in en güncel modellerinden 737 MAX, 189 yolcusu ile kalkıştan on üç dakika sonra Java denizine düşmüştür...

Bu kazada ilk suçlananlar; başta havacılık işini ciddi anlamda denetim altında tutmayan bir ülke olarak tanımlanan Endonezya, gerekli güvenlik ölçütlerini sağlayamadığı için ABD ve Avrupa'ya uçmasına izin verilmeyen Lion Air ile Asyalı pilotlar olurlar...

"US National Transportation Safety Board / Birleşik Devletler Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu" eski Başkanı Mark Rosenker da, sorunun uçakta değil pilotlarına 737 MAX konusunda yeterli eğitimi aldırmayan havayolunda olduğunu iddia etmektedir...

Çünkü aynı uçaklar ABD'de, güvenle uçmaktadır...

Yani konunun uzmanları arasında, uçağın tasarımından şüphelenen kimsecikler mevcut değildir...

Ne de olsa o, bir Boeing'dir...

Havacılık dergisi The Air Current'ın Baş Editörü Jon Ostrower'da bunlardan biriydi...

Fakat çok geçmez Endonezyalı araştırmacılar, birinde kokpit ses kayıtlarının diğerinde de uçuş veri kayılarının yer aldığı uçağın turuncu renkteki iki kara kutusunu da bularak denizden çıkartırlar...

Böylelikle, Birleşik Devletler Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulunun 2014 - 2017 yılları arasında Başkanlığını yapmış olan Christopher Hart'ın da ifade ettiği biçimde, artık asıl sorumlu bulunabilecektir...

Havacılık Uzmanı John Cox, uçuş veri kayıt cihazından elde edilen bilgiye göre kalkışın hemen ardından uçağın sol hücum açısı göstergesinin arızalandığını söyler...

Bu, uçağın herhangi bir yanına konulan bir sensordur ve uçuş esnasında uçağın burnunun açısını ölçerek yukarıya doğru gerçekleşen ani sapmalarda uçağı, esasen "on saniyeliğine" aşağıya doğru yönlendirmektedir...

Kaptan Pilot ve Havacılık Uzmanı, Clint Eastwood'un yönettiği ve Tom Hanks'in canlandırdığı "Sully" (2016) filminin ana karakteri Chesley "Sully" Sullenberger'in de belirttiği gibi; "Hatalı hücum açısı sensorları, uçağın sistemlerine hatalı veri gönderdiği an, kaptandan taraftaki levye sarsıcı, 'motorun duracağı' konusunda uyarmak üzere kumanda kolunu kuvvetle titreştirmiştir..."

Elbette bu, pilotlara yapılan hatalı bir uyarıydı...

Uçağın durduğu yoktu ve tam tersine uçmaya devam etmekteydi...

Levye sarsıcının devreye girmesinin yanı sıra ana ikaz ışığı hava hızı uyumsuzluk uyarları yanıyor ve irtifa doğru okunamıyordu...

Bütün bunların hepsi birden, Kaptan Pilot Dennis Tajer'in de ifadesiyle kokpit de; "Dikkat dağıtan koskocaman bir dalga oluşturuyordu..."

Üstelik pilotlar ne kadar çabalasalar da bu arıza uçağa, baş aşağı yönde sürekli baskı da yapıyordu...

Boeing'den gelen resmi yanıtsa halen:

"İnceliyoruz, iş birliği içindeyiz, tam bilmiyoruz... Ailelerin acılarını paylaşıyoruz" şeklindeydi...

Boeing'in Başkan ve CEO'su Dennis Muilenburg da, basitçe; "Soruşturma konusunda yorumda bulunamayız" demiş ve Boeing nihayetinde ırkçılık da içeren, "ABD'li bir pilot böylesine bir hata yapmaz"ı da ilave ederek topu pilotlara atmışlardı...

Halbuki düşen uçağın Kaptan Pilotu Bhavye Suneja'da uçuş eğitimini ABD'de almıştı...

İşte bu son nokta, kazanın ikinci haftasından itibaren soruşturmanın tasarıma doğru yönlendirilmesine sebep olur...

Boeing'in bu husustaki açıklaması ise, "Maneuvering Characteristics Augmentation System (MCAS) / Manevra Karakteristikleri Takviye Sistemi"ne dair olur...

Aynı beyan da bir de; "Lion Air uçağındaki MCAS sistemi, hatalı şekilde devreye girmişe benziyor" denilmektedir...

Böylece o güne kadar sektörde adını kimsenin duymadığı MCAS terimi, uçağın el kitabının kısaltmalar bölümünde kendine yer bulurken; çalışma sistematiği hakkında uçakları sattıkları havayollarının pilotlarına, maliyeti artıracağı gerekçesiyle Boeing ihtiyaç duymadığı için eğitim verilmediği gibi bu bilginin pilotlardan saklandığı da ortaya çıkmıştır...

Eğer Lion Air'in pilotları, ABD'de simülasyon eğitimi alarak MCAS'ın çalışma mantığına hakim olabilselerdi, sadece devre dışı bırakarak uçağın düşmesinin önüne geçebileceklerdi...

Dakika 16...

Umarız buraya kadar anlattıklarımız ile gerekli ilgiyi uyandırmışızdır...

Geride kalan 73 dakika içinde sizleri, 10 Mart 2019 günü Ethiopian Airlines'ın 302 sayılı uçuşunda yere çakılarak 157 yolcusu ve mesnetsizce suçlanan Lion Air'dekilerinin aksine "MCAS konusunda eğitimli" mürettebatının da hayatını kaybettiği ikinci Boeing 737 MAX kazası ile insan hayatı yerine karlılık ve borsalarda işlem gören hisse senedi fiyatlarının öncelendiği kapitalizmin acımasızlığının şahane bir özetinin de yapıldığı; dönüm noktalarını oluşturan "McDonnell Douglas birleşmesi" ve "Airbus rekabeti" dahil Boeing tarihinin ayrıntıları da bekliyor olacak...

Keyifli seyirler,

iki boeing 737 max ın arka arkaya düşüş nedenlerinini inceleyen belgesel.. Sonuç boeing kötü.. Güzel bir çalışma ama bu denli dev bir şirket hakkında belgesel yapılıyorsa ve sonuçta boeing tu kaka çıkıyorsa bir algı belgeseli olma ihtimalinide cepte tutuyorum.. ne bileyim air bus bu belgeseli ne kadar desteklemiştir araştırılması gerekir bence... sonuçta bu sektörde dönen paralar biz çaplı insanların aklının ermeyeceği seviyede yüksek..