Keriz Parası - Beyazperde.com eleştirisi : “Hep filler mi çimenleri ezer, çimenler de fillerin ayağını kaydırabilir mi?"

Yazı; filme ve Game Stop olayına dair çok ayrıntılı bilgi içerir!

Dumb Money (Keriz Parası), son zamanlarda borsaya karşı yükselen ilgimden dolayı oldukça merak ettiğim bir filmdi. Açıkçası çok büyük bir hikaye bekliyordum, ancak hayal kırıklığı ile karşılaştım. Zira özneler karşı saflar olsa da, benzer olaylar bizde de yakın zamanda yaşandı. Temmuz 2022'de başlayan BİST yükseliş hareketinde tarihte görülmemiş bir oynaklık yaşanmıştı. Önce tavan tavan olan hisseler, ardından taban taban gitmişti. Gerçekleşen operasyonda 8 şüphelinin 5'i tutuklanırken, aracı kurumlara da bazı düzenlemeler yapılarak zararları azaltılmıştı. 

Dumb Money (borsada küçük yatırımcının yaptığı yatırımları eriten devlerin, bireysel yatırımcılardan kazandığı paraya verilen isim) hikayesini 2021 yılında yaşanan gerçek bir olaydan alıyor. Ama senaryosu Ben Mezrich tarafından kaleme alınan “The Antisocial Network” isimli kitaptan uyarlanıyor. Film ile ilgili detaylara geçmeden önce size olaydan bahsetmek istiyorum. Hikaye kendi halinde bir Youtuber ve Reddit kullanıcısı olan Keith Gill nam-ı diğer Roaring Kitty’nin; borsada işlem gören bir hisseyi enine boyuna inceleyerek, bilançosu sürekli zararda olan bu şirketin fiyatının, olması gerekenin altında olduğunu takipçileri ile paylaşması ile başlıyor.

Keith küçük bir çocuğu olan, orta halli bir ailenin büyük oğlu; uzun süredir takip ettiği Game Spot isimli şirketin hisse fiyatının değerine göre oldukça düşük olduğunu düşünerek, eşiyle yaptıkları 50 bin dolarlık birikimlerini bu hisseye yatırıyor. Şirket zararda olan, hatta bizzat perakende mağazalarını gördüğümüz, satış yapmakta zorlanan Teknosa tarzı bir şirket. Aynı zamanda ikinci el oyun satıyorlar. Ancak artık oyun piyasasının da dijitale dönmesi şirketi zora sokmuş. Neyse aslında yaşanılan olayda şirketin ne şirketi olduğunun pek de önemi yok aslında. Bu olay benzer bilançoya sahip herhangi bir başka bir hissenin de başına gelebilirdi gibi. (Örneğin BIST için de Twitter’da yatırım tavsiyesi değildir diyerek, takipçilerini yönlendiren yüzlerce hesap var. Bu uyarıyı herhangi bir yaptırımdan kaçınmak için yapmak zorundalar. Ama aynı hesaplar, ücretli küçük Telegram gruplarında kendi aldıkları pozisyonları takipçileri ile paylaşıyor. Üstelik son zamanlarda halka arzlara gösterilen ilginin büyüklüğü düşünüldüğünde yapacakları her paylaşım insanları yönlendirebiliyor. Dolayısıyla önce seçtikleri hisseye yatırım yapıyorlar, sonra 100-200 bin takipçi ile bu hisseyi paylaştığında, hisse ister istemez ivme kazanıyor. Buna da başarı diyorlar. Elbette analizlere, bilançolara, mevcut gidişata uygun paylaşımlarda bulunanları tenzih ediyorum.)

Roaring Kitty kendi yatırımının ardından, bu bilgiyi bir YouTube canlı yayınında izleyicileri ile paylaşıyor. Aynı zamanda Reddit’teki r/WallStreetBets başlığında da aktif olarak hisse ile ilgili analizlerini paylaşıyor. Keith bu piyasa için oldukça renkli bir kişilik, kedileri çok seviyor bunu her fırsatta paylaşıyor. Evinin bodrum katından yaptığı canlı yayınlarda oldukça samimi. İlk başlarda hissenin fiyatında pek bir değişiklik olmuyor. İnsanlar Keith’i severek takip ediyorlar ama zaten bu kitle 20-30 yaş arası herhangi bir birikimi olmayan genç insanlardan oluşuyor.

Alım satımlarını Robinhood isimli ücretsiz bir uygulama üzerinden yapan Gill, elbette bu bilgiyi de takipçileri ile paylaşıyor ve kullanımı kolay arayüzüyle dikkat çeken uygulamaya kısa süre içinde binlerce yeni kullanıcı giriş yapıyor. Robinhood uygulaması, bireysel yatırımcıdan alım satım sırasında herhangi bir komisyon almadığı ve kolay bir arayüze sahip olduğu için gençler tarafından kullanılmaya başlıyor. Ancak elbette Robinhood’un da para kazandığı bir başka alan var, o da aracı kurumlardan aldıkları komisyon. Zaten olayın sonunda da her şeyin bu iki dolar milyarderi ortağın yüzünden olduğunu anlıyoruz.

Leonine

Bir süre sonra her ne kadar Keith Gill, Game Stop hissesiyle ilgili kurduğu duygusal bağ dolayısıyla şirketin hisselerinin yükseleceğini düşünse ve bu konuda çeşitli kanıtlar sunmaya çalışsa da, Melvin Capital vb. birkaç hedge fonu aynı fikirde değil (hatta şirketin kendisi bile beyaz bayrağı çekmeye hazır) ve açığa satış (short selling) işlemi yaparak doğal olarak iflasa sürüklenen şirket üzerinden para kazanmak istiyor. Açığa satış, fiyatının düşeceğini düşündüğünüz bir hisseyi, elinizde hisse olmadan satmak anlamına geliyor. Yani şu an X hissesinin değeri 10tl ise, siz hisseyi 10tl’den ödünç alıyorsunuz, hisse fiyatı örneğin 7’ye düştüğünde pozisyonu kapatarak aradaki 3tl’yi kendi kar hanenize yazıyorsunuz. İşte aslında her şeyi fitilleyen olay da tam burada başlıyor. Reddit takipçileri hedge fonlarına adeta savaş açıyor ve 2008 Mortgage krizinin intikamını almak istiyorlar. İnsanlar birer birer hisseyi satın almaya başlarken, doğal olarak hissenin değeri her geçen gün artıyor. 2008 krizinden ailesi üzerinden etkilenmiş birçok Z kuşağı mensubu harçlıklarını, pandemiden etkilenerek işsiz kalanlar kenardaki üç beş bin dolarlık birikimlerini hisseye yatırmaya başlıyorlar. Tüm bu süre zarfında Keith Gill, takipçilerine hisselerini satmayacağının garantisini veriyor ve portföyünü sık sık paylaşıyor.

Derken Elon Musk olaya dahil oluyor ve attığı “GameStonk” tweetiyle hissenin bir anda daha da yükselmesini sağlıyor. Zaten hemen ardından hisse iyice popüler bir hale geliyor. Tam short squeez (kısa pozisyon sıkıştırması) denilen olay gerçekleşecekken Robinhood bir anda fişi çekiyor ve uygulamadan hisse alımını kapatıyor. Filme göre Reddit’teki r/WallStreetBets başlığına da aynı zamanda erişilemiyor. Ve küçük yatırımcı Ketih Gill’den haber alamıyor. O hisselerini sattı mı satmadı mı derken; 28 Ocak 2021’de 504.99 dolar olan Game Stop hissesi bir anda panik satışları ile 126.01 dolara düşüyor. (Bizdeki gibi max %10'luk kar zarar durumu yok) Bu durum hisseye baştan itibaren Keith Gill gibi yatırım yapan kitleyi etkilemiyor, onlar kardan zarar ediyorlar, ama değerinin üzerinden fiyatlanmaya yakalanan kitle elbette zarar ediyor. Ertesi gün yeniden alıma açılan hisse, tekrar yükseliş gösteriyor ama sıkışma ortadan kalktığı için Melvin Capital’in zararı 6 milyar dolar ile sınırlanmış oluyor.

Peki Robinhood neden böyle bir şey yapıyor? Bu yapılan yasal mı? Aslına bakarsanız Robinhood bunu yapmaya zorlanıyor. Zira hissenin yoğunluğu arttıkça, şirketin bankada tutması gereken depozito miktarı da artıyor. Son olarak Robinhood’dan 3 milyar dolarlık teminat istendiğinde Robinhood, Citadel’den yardım istiyor. Diğer taraftan Melvin Capital da Citadel’in kapısını çalıyor. Citadel de, Robinhood’a hisseyi alıma kapatırlarsa teminata yardım edeceğini söylüyor. Sonunda tüm tarafların katıldığı bir sorgulama süreci başlıyor. ABD Adalet Bakanlığı ve San Francisco Savcılığı, hisselerdeki yaşanan hareketlerde olası piyasa manipülasyonu etkisi olup olmadığını belirlemek için bir soruşturma açıyor. Herkesin izleyebildiği online olarak düzenlenen bu sorgulamalara Citadel, Melvin Capital, Robinhood ve Keith Gill katılıyor ve tarafların hepsi bir suç işlemediklerini söylüyorlar. Keith Gill “Ben kedi değilim” diyerek başladığı savunmasında “ben sadece hisseyi sevdim” derken, Robinhood bu yapay fiyatlamanın kullanıcılarına zarar ettireceğini savunarak, uygulamayı alıma kapattıklarını söylüyor. Citadel, Robinhood’a karşı herhangi bir yaptırımda bulunmadığını iddia ediyor ve olay bir suçlu bulunmadan kapanıyor.

Leonine

Bence filmin ilk sıkıntısı olayı tüm gerçekliği ile anlatmıyor oluşu (Yukarıda bahsettiğim detayların bir çoğu filmde yok). Zira bu hisse Keith Gill’in önüne gökten zembille inmiyor. Gill’den önce bu hissenin potansiyelini farkeden iki yatırımcı daha var. Nereden mi biliyorum? Tabii ki Netflix’in Eat The Rich: The Game Stop Saga isimli belgesel dizisinden. Zira belgesele göre; hisseye ilk büyük yatırımı, normalde evcil hayvan ürünleri üzerine bir şirketi bulunan Ryan Cohen (daha sonra şirketin yönetim kuruluna giriyor) yapıyor. Onun ardından da Alvan Chow geliyor. Ama elbette iş belgeselden çıkıp, bir filmde hikaye anlatmaya gelince; ya bir kahramana ya da bir suçluya ihtiyacımız var. İşte film bu noktada kararı izleyiciye bırakarak, Keith Gill’e hem kahraman hem de suçlu sıfatlarını yüklüyor. Keith Gill bir kahraman; çünkü onu izleyen yüz binlere yüz binlerce dolar para kazandırdı. Keith Gill bir suçlu; çünkü onu izleyen yüz binleri manipüle ederek hissenin fiyatını yükseltti. Diğer taraftan film Keith Gill’in aslında sertifikalı bir yatırım uzmanı olması gerçeğinden hiç bahsetmiyor (MassMutual isimli bir şirkette çalıştığını biliyoruz sadece), sanki sektörle hiçbir ilgisi olmayan bir nerd gibi anlatıyor. (Bu gerçeği de Netflix belgeselinden öğrendim.)

Filmin ikinci sıkıntısı ise, adeta seksenlerde çekilmiş gibi görünüyor olması. Oysa oldukça yakın zamanda yaşanmış, güncel bir hikayeyi anlatıyor. Nasıl başarmışlarsa, izlediklerim 80’lerden kalma görüntüler gibi. Teknoloji ile bu kadar yakından alakası olan bir filmin, çok daha dinamik bir anlatıya sahip olması gerekirdi.

Üçüncü olarak elbette küçük yatırımcı tarafını bir şekilde hikayenize dahil etmeniz gerekiyor ancak film bunu oldukça çiğ bir şekilde yapıyor ve anlamsız esprilerin havada uçuştuğu kopuk karakterler yaratarak, bu insanlarla empati yapmamızı bekliyor. Oyunculuklar konusunda herhangi bir sıkıntı yok, herkes eline verilen metni başarıyla oynamış, ama dediğim gibi metin kaynaklı çok yapaylar.

Örneğin The Big Short, mortgage krizinin inceliklerini hem anlaşılır hem de eğlenceli bir hale getirmeyi başaran bir örnekti. Dumb Money, açığa satışın ardındaki mekanizmayı ya da kısa pozisyon sıkışmasının kurumsal yatırımcılar için neden bu kadar felakete yol açtığını hiçbir zaman açıklamıyor. Belki o belgeselin işi, bu bir film deyip işin içinden çıkabilirsiniz ama izleyici olarak ne izlediğimizi anlamak istemek de en büyük hakkımız.

Demem o ki, bu yakın zamanda yaşanan Game Stop olayı ile ilgili bir şeyler öğrenmek isterseniz, Netflix’teki belgeseli izlemeniz çok daha iyi olacaktır. Yok ben işin eğlencesindeyim, bir kahraman/suçlu görmek istiyorum derseniz, o zaman filme bir şans verebilirsiniz.

Dipnot: Hissenin 12 Ekim 2023 itibarıyla güncel değeri; 15.82 dolar.

Hande Kara