Karanlık Sular eleştirileri

Senaryosu, Nathaniel Rich’in The New York Times Magazine’de yayınlanan "The Lawyer Who Became DuPont's Worst Nightmare" (2016) isimli makalesine dayandırılarak Mario Correa ve Matthew Michael Carnahan tarafından yazılan “Dark Waters”, yönetmen koltuğunda Todd Haynes’in oturduğu bir drama…

22 Kasım 2019 tarihinde yaygın bir gösteri ağı ile Amerika’da vizyona giren filmin, 7.6 /10 (60.154 oy) ve 4.5/5 (2.639 oy) olan IMDB ve Rotten Tomatoes izleyici puanı ortalamalarıyla 7.3/10 (224 yorum) ve 73/100 (38 yorum) olan Rotten Tomatoes ve Metacritic yorum ortalamaları, ortalamaların üzerinde olan bir filmle karşı karşıya olduğumuzu söylüyor gibi…

Ama biz yine de mutfaklarımızdaki Teflon sayesinde, “PFOA / C8” denilen öldürücü kimyasalın, neredeyse yeryüzündeki insanların yüzde doksan dokuzunun damarlarında köşe kapmaca oynadığı iddia edilen bu filmi, her zamanki gibi önceliği oyuncu kadrosuna vermek suretiyle bizzat kendimiz mercek altına alarak incelemeye ardından da puanlamaya çalışacağız…

Bunun içinde, yaklaşık 23.1 milyon dolar gibi (tipik bir “umursamazlık” göstergesi olan) bir hasılat rakamına takılıp kalmış olan filme ilişkin ilk tespitimizi, sonrasında da naçizane ilk önerimizi paylaşalım istiyoruz…

Bu bağlamda da işe; karşımızdakinin, ilginç konusuna, Mark Ruffalo, Anne Hathaway, Tim Robbins ve Bill Pullman’ın da renk katarak izlenir kıldıkları bir tür “kapitalist üretim tarzı” belgeseli olduğunu söyleyerek başlayabiliriz…

Filmde adı geçen DuPont, yalnızca tekil bir örnek…

Eğer Philip Morris, Cargill, Nestlé, Monsanto ve benzeri onlarca dünya devi hakkında da, böylesine derin bir araştırmaya dayanan bir film yapılmış olsaydı, kim bilir sağlığımızı tehdit eden daha neleri duyacak ve öğrenecektik…

Fakat emin olun, her ne yaşanırsa yaşansın kesinlikle duymayacağımız tek şey, “Yetti artık” denilerek bunların faaliyetlerinin durdurulması olacaktı…

Zira hepsinin varlıkları, “kapitalist ülke yasalarınca” korumaya alınmış durumda…

En fazla filmde olduğu biçimde, (onları çok da etkilemeyen miktarlardaki) tazminat davalarına muhatap olurlar, o kadar…

Ki, bize göre filmde verilmeye çalışılan temel mesaj da bu…

Peki, bu mesaj kitlelere ulaşmak da başarılı olmuş mu?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, (insan sağlığını tehdit eden firmaları cesaretlendirecek kadar düşük olan) filmin hasılat rakamı, bunun tam da tersini söylüyor…

Yani o kadar yazılıp çizilene rağmen bu tür tehlikelere karşı halen küresel bir farkındalık mekanizması oluşturulabilmiş değil…

Belki biraz tarzımızın dışında olacak ama tek bir “spoiler vermeden” buraya kadar yazdıklarımızın tamamı, zımnen de olsa ikisini de içerdiği için filme ilişkin hem ilk tespitimiz hem de ilk önerimiz olsun… Ayrımı gönlünüze göre siz kendiniz yaparsınız…

Sonuç olarak, kendi değerlendirme sistemimiz içinde puan olarak 3 verdiğimiz bu film için önerimiz de, olumsuz yorum ve puanlara aldırmadan, “bir şans da siz verin” şeklinde olacak…

Keyifli seyirler…

Önemli bir konu, önemli bir film. Ancak sinemasal anlamda çok da imzasını atmayı başaramıyor yönetmen Todd Haynes. Bu ismi duyduğumuzda hala akıllara 2015 yapımı muhteşem 'Carol' geliyor ve seviyeyi oraya çıkardığı için sonraki filmlerine belki biraz da haksızlık yapıyoruz. Fakat genel olarak da bir bireyin büyük şirketlere, belirli kurumlara veya devletin kendisine karşı mücadelesi, hak arayışı, tüm hayatını riske atması vb. kısaca özetleyebileceğimiz bu tür içinde kendine özgü bir yer edinebildiğini söyleyemeyeceğim 'Dark Waters'ın. Yakın dönem benzer nitelikteki filmlerden biri de yine beklentimi boşa çıkaran 'Official Secrets' mesela. Filmlerin kurgusu, giriş-gelişme-sonucu, senaryosu, karakterleri (ana karakterden tutun onun hep yanında olan ama ara sıra da dayanamayıp tepkisini gösteren karı-kocalara kadar, veya yine onu desteklemek isteyen fakat kendi içinde devleti, şirketleri vb. karşısına almaya bir nebze korkan patron, iş arkadaşı vb.ne kadar) neredeyse her zaman birebir aynı. Sadece zaman ve mekan değişiyor.

İNSANLIK ONURU KORUMAYA DAİR BİR MÜCADELE

Toddy Haynes’in yönetmenliğinde çekilen ve ülkemizde “Karanlık Sular” adıyla vizyona giren bu film oldukça mesaj içeren bir hikâyenin beyaz perdede anlatılmasını içermektedir. Kimya devi DuPont markasının kullanmış olduğu kimyasal malzemelerin doğaya verdiği zarara karşı mücadele eden bir avukatın öyküsü… Kimi zaman tedirgin edici, tekinsiz; kimi zaman ise ayakta alkışlanacak derecede övücü bir hikâye…

Başkahramanımız Robert’in çalıştığı şirkete uzaktan tanıdıkları çiftlik sahibi bir adam gelir. Adam çiftliğindeki hayvanların ölüm nedeninin şirketin göle bıraktığı kimyasal atıklardan kaynaklı olduğunu söyler. Hayvanlar bu gölden su içtikleri için zehirlenmişlerdir. Robert ilk etapta şirketinin Sağlık Bakanlığı onaylı belgelerine inanır, ancak daha sonra kendisi çiftliğe gittiğinde ise gördükleri karşısında adama hak verir. Bu hak veriş aynı zamanda yıllarca sürecek bir insanlık onuru mücadelesinin de başlangıcı olacaktır.

Gerçek bir hikâyeden esinlenen bu filmi sevmemin en büyük nedeni; büyük bir şirkete kendi çıkarlarının ötesinde kafa tutacak güçlü bir avukatı tüm yönleriyle yansıtmasıydı. Robert filmde kararlılığının yanında yer yer korku ve endişeleriyle de var oldu. Dolayısıyla insana dair tüm ruh hallerini görebileceğimiz bir kahraman halini aldı. Ayrıca filmin yılları belirterek ilerlemesi de bu mücadelenin zaman skalasını göstermesi adına önemliydi. Çekimleri göz önüne aldığımda bilhassa tekinsizliğin aktarıldığı koyulaştırılmış, loş ışıklı sahneler oldukça iyiydi.

Filmde sevmediğim nokta oldukça uzun olmasıydı. Kimi zaman bu uzunluk seyircinin hikâyeden uzaklaşmasına neden olacak türdendi. Bununla beraber şirketin mücadelesini de görmek istedim. Yansıyan daha çok Robert’in mücadelesi oldu. Oysa ya karşı taraf? Karşı taraf sadece durumu inkar ile mi kaldı? Tehditler, baskılar nerede? Yetersizdi…

Filmden en büyük çıkarımım ise mevki, makam, para ve her şeyin ötesinde insanın onur kavramı için mücadele etmesi duygusu oldu. Mücadele… En çok onur için yapıldığında güzel…