Elly Hakkında eleştirileri

Asghar Farhadi'nin senaryosunu yazıp yönettiği "Elly Hakkında" filmini Sinematek'te sıkıntıyla izledim. Bu ödüllü İran filmini -gerçi dinci totaliter İran rejiminin gerici misyonunu temsil etmiyor. Bağımsız İran sineması denebilir- izlemeden önce hakkında TRT2 kanalı programında sinema eleştirmeni Alin Taşçıyan ve Mehmet Açar'ın övgülerini önemseyerek Youtub'da fragmanlarını ve filmin Farsça orjinaline göz gezdirdim. Film hakkında çok olumlu izlenimim oluşmadığı halde yine de Sinematek'te izlemeye karar verdim. İyi mi yaptım, zamanım boşa mı gitti emin değilim.

Her şeye burnunu sokan beceriksiz bir kadının peşinden sürüklenen bir grubun sözde hafta sonu tatilindeki trajediye sıkıntıyla katlandım.
1) Üniversiteden arkadaş Liberal ve seküler bir grubun İran'ın Hazar Denizi kıyısındaki hafta sonu tatilindeki keyifli halleri mantıksız davranışlarıyla gerilime dönüşüyor.
2) Sefide, çocuğunun anaokulu öğretmeni Elly'i ısrar ederek hafta sonu tatiline davet etmiş.
3) Muhafazakar genç kız Elly, hiç tanımadığı iki aileyle ve erkeklerle hafta sonu tatile gelmeyi kabul etmiş.
4) Anaokulu öğretmeni Elly, arabayla yolda giderken çocuğun tuvalet ihtiyacıyla ilgileniyor. Sefide çocuğuna öğretmeni rahat bırakmasını, anaokulunda olmadığını söylerken kendisi çocuğuyla ilgilenmiyor. Erkek çocuğu tuvaletini kendisi yapabilecek durumda zaten.
5) Her şeye burnunu sokan Sefide'nin, arkadaş grubuyla üç günlük tatil yapacağı yazlık evin, aslında bir günlük kira anlaşması yapıldığı ortaya çıkıyor. Telefonla rezervasyon yapan Sefide'ye ertesi gün ev sahibinin tatile geleceği söylendiği halde, oraya gidince hallederim işgüzarlığıyla umursamamış. Sonra Sefide, evi kiraya veren emanetçi aileye yalvar yakar, grupta yeni evli çift olduğunu söyleyerek çadırda kalamayacakları için ısrar ediyor ve başka bir yazlık ev kiralamak durumunda kalıyor.
6) Üç gün kiralanan, camları kırık, tuvalet kapısı olmayan, yatacak yer bile olmayan, geceleri denizden esen poyrazla çok soğuk olan çok pis ve izbe viranede, 8 kişilik eğitimli, modern arkadaş grubu üç küçük çocukla birlikte üç gün kalmayı içlerine sindiriyor.
7) Grup evde kalıp kalmamayı oylamaya sunarken, bir erkek geceyi önceki kiralık evde geçirmeyi, ertesi gün bu pis eve gelmeyi teklif ediyor. Ama sadece bir geceliğine gelmiş olan Elly, üç gün kalınacak pis evde kalmayı onaylıyor ve temizlik yapmayı kabul ediyor(!)
8) Hafta sonu tatili için Tahran'dan Hazar Denizi'ne arabayla giden tatilciler, kalacakları pis evde süpürgeyle temizlik yapıyor, kapı ve pencerelerdeki kırık camlara ince naylon yapıştırıyor (!) Yapıştırıcı, set ekibinde hazır varmış demek ki. Yoksa çevrede hiç kimse olmayan ıssız yerde oyuncular yapıştırıcıyı ve naylonları nerden bulsun.
9) Sefide'nin bir tanıdığı olan ve Alman eşinden yeni boşanmış, kısa süreliğine Almanya'dan İran'a gelen Ahmet ile evlendirmek amacıyla Elly'i tatile davet ettiği anlaşılıyor.
10) Genç kız Elly, boşandığını öğrendiği ve yaşça kendisinden büyük Ahmet ile arabada gayet samimi sohbet ediyor.
11) Evi kiraya veren emanetçi kadın, yeni evli çift gece soğukta üşümesin diye yorgan getiriyor ve gelinin kim olduğunu soruyor.
12) Sefide gelinin ordan geçen Elly olduğunu işaret ediyor, başka bir kadın düğün varmış gibi zılgıt çalıyor. Elly mahcup oluyor haliyle.
13) Tatile gidince yol yorgunluğuyla ilk yapılan şey duş almakken, sekiz kişilik kadınlı-erkekli gruptan hiç kimse soğuk evde duş almıyor/alamıyor. (İran filminde duş sahneleri yasak olduğu içindir belki ama en azından bir erkek saçını havluyla kurularken bu gösterilebilirdi. Çünkü izleyicide hepsinin pasaklı olduğu izlenimi oluşuyor.)
14 Yer sofrasında yeni melamin tabaklara, mangalda pişirilmiş şiş kebaplar servis yapılıyor lavaş ekmeğiyle, Lavaşa dürüm yapılabilecekken. Hiçbir şeye el sürülmeyecek çok pis evde pırıl pırıl tabaklar olması çok dikkat çekmiyor tabii, herhalde tatilciler gelirken getirmişlerdir diye düşünülebilir; ama her ailenin eski tip bir bavulu var sadece içinde kıyafetler olan)
15) Sefide yer sofrasında Elly'e Ahmet'in yanında oturmasını ısrar ediyor. Elly bu ısrara dayanamayıp Ahmet'in yanında yer sofrasına oturuyor
16) Alamancı Ahmet, sofraya oturmuş karşısındaki bir kadından tuz istiyor erkek egemen tavırla. Elly kendiliğinden durumdan vazife çıkarıp, Ahmet'in bu isteğini yapmak için yerinden kalkıp mutfağa gidiyor. Beton tezgahlı duvarları kararmış, her tarafı berbat mutfakta, pırıl pırıl cam şişede ağzına kadar tuzluğu eline alıp tutuyor, salondan kendi arkasından atılan kahkahaları dinliyor içerlemiş bir halde. İzleyici Elly'in bu 'Köle Isaura' moduna dikkat kesilirken; o pis evde bu yeni tuzluğun nerden çıktığı gözden kaçıyor; bavulun bir köşesinden çıkmıştır belki, gelirken getirmişlerdir diye düşünülebilir. Tuzluk pis evin berbat mutfağına ait olmuş olsa deniz neminin pasıyla antik eser olarak değer görebilirdi pekala.
17) Ertesi gün Elly kendi evine dönmek için hazırlanıyor, ama Sefide bunu kabul etmiyor. Elly, annesinin kalp hastası olduğunu, annesine ertesi gün döneceğini söylediğini, gitmezse annesinin çok merak edeceğini söyleyerek gitmesi gerektiğini izah ediyor. Ancak Sefide her zamanki işgüzarlığıyla Elly'nin kalması için ısrar ediyor.
18) Anaokulu öğretmeni eğitimci Elly bu ısrara boyun eğiyor, ezik bir karaktermiş gibi. Sefide'nin ısrar üzerine bir geceliğine geldiği tatilden, yine Sefide'nin ısrarla kalmasını dayatması sonucu evine dönmesi gerekirken dönemiyor Elly, kader kurbanıymış gibi.
19) Sefide ile kadın arkadaşı arabayla yakın kasabaya alışverişe giderken, kadın deniz kıyısındaki dört-beş yaşındaki oğluna bakması için evde kalan diğer kadını tembihliyor.
20) Araba uzaklaşırken, küçük çocuk hırçın dalgalı denizin kıyısında ayaklarını suya sokup dalgalarda ıslanıyor. Karadeniz'de boğulma haberlerini acıyla duymuş bizler için gerilim sahnesi gibiyken küçük çocuğun tek başına hırçın dalgalı suda oynaması; İran'ın modern film karakterleri için çok da önemsenmiyor, adamlar evin avlusunda yırtık filenin üstünden birbirlerine top atıp voleybol oynarken keyiflerini bozmuyor.