Kediler Şehri - Beyazperde.com eleştirisi : Kediler Şehri

Kedilerle farelerin tarihin başlangıcından beri süregelen içgüdüsel kavgası, uzun yıllardır ülkeler arasında yaşanan savaşları, soykırımları ve türlü şiddet olaylarını alegorik bir anlatımla dile getirmek isteyenlere parlak fikirler aşılıyor. Bu fikirlerden en parlağı II. Dünya Savaşı'nda yaşanan Yahudi Soykırımını, Yahudileri fare, Nazileri ise kedi suretine büründürerek anlatan Art Spiegelman'in ünlü çizgi romanı "Maus"tur sanırım. Béla Ternovszky'nin yönetmenliğini üstlendiği Macar animasyonu "Kediler Şehri 2"nin amacı da tıpkı "Maus" gibi kedi-fare savaşı üzerinden alegorik bir anlatım yaratıp, dünyanın siyasi, kültürel ve popüler tarihine ufak göndermelerde bulunmak. Ancak Béla Ternovszky ve József Nepp ikilisinin bu konuda Art Spiegelman kadar başarılı oldukları söylenemez.

Gidişatı süresince kedilerin fare soyunun kökünü kurutmak için harekete geçmesini Nazilerin Yahudilere uyguladığı soykırım işkencesine benzetmemize olanak tanıyan "Kediler Şehri 2," zaman zaman geçmişte yaşanan Amerikan-Sovyet gerginliğine de göz kırpmakta. Diğer yandan, gidişat süresince çoğunlukla farelerin tarafını tutsa da zaman zaman kimin yanında olduğunu muğlaklaştıran filmin, bazı anlarda kedilere ve farelere yüklediği özellikleri tersine çevirerek bambaşka anlamlar yarattığını söylemek de mümkün. Genel olarak, Endüstri Devrimi'nden sonra hareket kazanan modernleşme sürecini tiye alan ve bu sürecin ilerleyen aşamalarında yaşanan trajik sürtüşmeleri de modernleşmeye/evcilleşmeye bağlayan "Kediler Şehri 2"nin en zayıf noktası ise, farklı açılımlara sahip birden fazla olaya aynı anda değinmek istemesi.

Bana kalırsa Béla Ternovszky ve József Nepp'in amaçladığı gibi hem başarılı, hem güncel hem de eğlenceli bir alegori yaratmanın ön koşulu, yirminci yüzyılda yaşanan farklı siyasi olayları öykünün gidişatında toptan harmanlamak yerine belirli bir konuya odaklanmaktan geçiyor. Tıpkı Nick Park'ın "Tavuklar Firarda" filminde gerçekleştirdiği gibi tek bir mücadeleyi sade, ayrıntılı ve anlamlı bir dille işlemek hem izleyicinin hem de yaratıcının lehine sonuçlar doğuruyor. "Kediler Şehri 2" ise, birden fazla dinamiği aynı çerçeveye oturtmaya çalışan karmaşık anlatımı ve sayısız karakteriyle seyredenlere sağlam ve kuvvetli bir mesajdan çok kafa karıştırıcı bir mesaj bombardımanı vaat ediyor.

Diğer yandan, filmin "Yıldız Savaşları," The Doors şarkıları ve "Matrix" üçlemesine yönelik göndermelerle hem bugüne hem de içinde yaşadığımız dünyaya yönelik espriler üretmesi de bu mesaj bombardımanını iyice karmaşıklaştırıyor. Bir yanıyla dünya meselelerini eleştiren entellektüel bir alegori yaratmaya çalışan film, Amerikan animasyonlarını hatırlatan bu tip esprilerle yaptığı eleştiriyi sulandırıyor. "Kediler Şehri 2," bu ikilemle birlikte tutarsız bir kişiliğe bürünerek iyice karmaşık bir karakter kazanıyor.

Bütün bunlar bi yana filme hakim olduğunu öne sürdüğümüz bu karmaşanın bir diğer sebebi de, Béla Ternovszky ve József Nepp ikilisinin hikayeyi sadece ve sadece "Kediler Şehri"nin eski fanatikleri için tasarlamaları aslında. "Kediler Şehri 2," ana karakterlerini ilk filmde tanıtmış olmanın verdiği güvenle, karakter özelliklerine fazla değinmeden doğrudan atıfta bulunmak istediği meselelere odaklanan bir film. Bu nedenle, hikayenin ilk bölümünü izlemiş olanlarla, anlatılan kedi-fare savaşını ikinci bölümden yakalayanların bu filmden eşit derecede zevk almaları hemen hemen imkansız.

İlki 1986 yılında çekilen ve dünya çapında geniş bir hayran kitlesine kavuşan "Kediler Şehri"nin ikinci filminde doğrudan hikayenin devamına odaklanılması esasında anlaşılır bir tercih. Ancak benim fikrime göre, bir filmin devamı aradan yirmi bir yıl gibi bir süre sonra çekiliyorsa, hikayeyi yaratan kadro konuya yeterince aşina olmayan izleyicilerin sayısının da hatırı sayılır bir rakama ulaştığını göz önünde bulundurmalı ve gidişatı herkesin zevk alabileceği bir seviyeye indirmek için fazladan çaba harcamalı. Çünkü eğer bu tip bir çaba harcanmazsa seyredenlerin sinema deneyimi tıpkı "Kediler Şehri 2"de olduğu gibi izleyicilerin bir kısmının önceki filme atıfta bulunan esprilere kahkahalarla gülmesi, diğer kısmınınsa ne olduğunu anlamaz bir biçimde yerinde saymasıyla sonuçlanabilir.

Nihayetinde, eğer "Kediler Şehri 2"nin bir önceki filmini izlemişseniz, filmin kedi-fare savaşı üzerinden anlattığı hikayenin alt metinlerini çözümlemek de, karakterler üzerinden yapılan esprilere gülmek de sizin için oldukça kolay. Fakat "Kediler Şehri"yle ilk defa tanışıyorsanız, başlangıcından oldukça keyif alsanız da farklı karakterler hikayeye müdahale ettikten ve olay örgüsü hızlandıktan sonra filmin sonunu getirmekte zorlanmanız mümkün. Anlayacağınız "Kediler Şehri 2" fanatiklere özel bir yapım ve bu filmin hakkını vermenin ön koşulu da ilk bölümünü izlemiş olmak.