Demir Leydi: Beyazperde.com eleştirisi

2008 yılı yapımı, Steve McQueen'in yönettiği, İrlanda Cumhuriyet Ordusu gönüllüsü ve Birleşik Krallık Parlamentosu üyesi Bobby Sands'ın, Mart 1981'de hapishanede kendi ölüm kararını vermesinin öncesiyle sonrasını öyküleyen Açlık (Hunger) ile ilgili yazımı şöyle bitirmişim:

"Margaret Hilda Thatcher, 66 gün adım adım ölen Bobby ve ardından gelen 9 arkadaşı için kılını kıpırdatmak istemese de, bu ölümler onurlu bir mücadelenin simgesi olup, bir takım hakların verilmesini sağladı. Bobby, fiziği güçlü ruhu tutsak değil, fiziği çürümüş ama ruhu özgür öldü.

1925 doğumlu Margaret Hilda Thatcher, bugün kendini hala başbakan zanneden, gazetelerin hakkındaki haberlerde "demiri eridi" diye başlık attıkları, Alzheimer hastası bir ‘ölümlü'. Bobby Sands 27 yaşında son nefesini verirken ‘ölümsüz' isimler arasına katıldı. Cenazesinde yaklaşık yüz bin kişi saygı duruşunda bulundu."

Biyografi çekmek zor; Thatcher'ın kat be kat zor! Çünkü 'emperyalist' köklerinden kurtulması olanaksız bir ülkenin ilk kadın başbakanı olma başarısı bile anlatılmaya değer bir hikâye oluştururken, öte yandan, özellikle emekçi kitlelerin nefretini kazanmış tavizsizliğini acımasızlığa dönüştüren karakterini insani bir zemine oturtmanın güçlüğü söz konusu.

Eğer Açlık ile birlikte, "This Is England"ı da (yön. Shane Meadows) seyredecek olursanız, Thatcher'ın, 'neoliberal' politikalar sonucu çığ gibi büyüyen işsizliğin altında kalmak üzereyken imdadına yetişen Falkland krizini fırsata dönüştürerek nasıl yeniden 'canlandığına', babası o savaşta ölmüş, filmin kahramanı erkek çocuğun İngiltere'sinden bakarak tanık olacaksınız.

Karşımızdaki, Muhafazakâr Parti'nin içinden yükselerek, erkeklerin sertliğini kuşanıp duygularını rafa kaldırarak oyuna giren, kazanan, seçmenlerinin hayranlığı oranında, ezilen sınıfların öfkesini üzerine çeken, dünya siyasetinde de etkili olabilen, hatta örnek alınan bir siyasetçi. Şimdi, oyun bitip yalnız kaldığında, oğlu uzakta, kızı ilgili fakat hep onun bir yanlış yapmaması için 'diken üstünde... Peki, geriye kalan? Kanserden kaybettiği kocasının hayaletiyle paylaştığı anılar dehlizinde gidiş gelişler. Hepsi bu!

'Kadın olmak'ın herhangi, iğne deliği kadar bile açık bir noktasını bulup iktidarını çatlatabilme ihtimallerine karşı, özellikle, kasten sert davrandığı çalışma arkadaşlarının onurlarını kırdığında başbakanlığının sonuna gelen Thatcher, filmin yarısında, yaşlılık günleriyle ve hatta yaşamı boyunca duygulara değil düşüncelere değer vermişken, şimdi duygularıyla karşımızda.

Demir Leydi (The Iron Lady)'nin diğer yarısı ise, 'geriye dönüşler'le, bir 'bakkalın kızı'nın dünyanın en güçlü liderlerinden birine dönüşmesinin hikâyesi. Ne kadar zevk alıp, ne oranda etkileneceğiniz, nereden baktığınıza bağlı. Sol eğilimli bir seyirciyseniz Thatcher'ın ne yükselişi, ne iktidarı, ne de yaşlılık yıllarını seyretmek cazip gelecektir. Ancak, güçler savaşının ortasındaki bir kadının mücadelesi ilginizi çekerse, çıkarabileceğiniz dersler de bir hayli...

Tanınmış bir tiyatro yönetmeni olan Phyllida Lloyd, ilk sinema filmi "Mamma Mia!" müzikalinden sonra ikinci kez çalıştığı Meryl Streep'le birlikte Thatcher'ı 'klonlamış' adeta. İkili, bu kopyaya da kendi ayrıntılarını incelikle işlemiş. Sinerjileri ancak bu şekilde açıklanabilir. Abi Morgan'ın senaryosundaki doğru karar, yaşlı kadının etrafında oluşan ve hayalle gerçeğin iç içe geçtiği zaman-mekân kuşağı. Streep'in başarısının sırrı, işte bu zaman-mekân kuşağının içinde dolanan ve belli ki kısa bir süre sonra boyut değiştirecek bir kadının yolcuğuna seyirciyi de çekebilmesi.

Öte yandan, eğer 'oyuncu seçimi' (casting) alanında bir Oscar verilse, bu yıl ödülün kesinlikle Nina Gold'a gideceğini düşünmekteyim. Çünkü casting yönetmeni Gold, Streep'in performansını etkili ve inandırıcı kılan çok fazla sayıda 'doğru' oyuncuyu, politikacı erkekler olarak, tüm gerçeklikleriyle kadroya dâhil etmiş. Streep'in mükemmelliği, bir oranda, takım arkadaşlarının kusursuz fiziksel özelliklere ve oyunculuklara sahip olmalarının sonucu! Bunu dikkate alarak seyretmek, alınan zevki arttıracaktır.

ali.ulvi.uyanik@gmail.com

twitter: aliulviuyanik