Dondurmam Gaymak - Beyazperde.com eleştirisi : Doğal Malzeme Kullanımı...

Gerçeküstü bir deneyim gibi Dondurmam Gaymak. Ama bilinçli bir şekilde gerçeküstü bir deneyim olmaya çalışmasından dolayı değil, senaryo, yönetim, oyunculuk, kurgu gibi kavramları bulanıklaştırıp, neye benzediğini çıkartamayacağınız bir film olmasından dolayı. Peki bu bulanıklık zevk veriyor mu? Hayır, tam tersine izlemek zorluyor, akıcı değil, etkileyici değil, duygulandırıcı değil, 'yeni gerçekçi' bir film ise kesin değil. Muğla yöresinin yerlileri ile çekilmiş bir piyese benziyor adeta. Senaryoda başlayan işlevsizliğin, kurguya dek uzandığı hemen farkediliyor.

Üzücü durum ise, gerçekten büyük bir potansiyelin harcanmış olması. Mekanın güzelliği, oyuncuların ve yönetmenlerin o mekanlara ait oluşu, hikayenin basit ama o bölgenin yaşantısı üzerine çok şey söyleyebilecek oluşu, ortaya etkileyici bir film çıkartmak için çok önemli veriler. Ancak bu verilerin kullanılış tarzı, her birini ayrı ayrı yüceleştirebilecek iken (Yeşim Ustaoğlu’nun, Nuri Bilge Ceylan’ın filmlerindeki gibi), Dondurmam Gaymak’ta olduğu gibi onları aşağı da çekebiliyor. Doğallaştırabilecek iken, yine aynı bu filmde olduğu gibi yapaylaştırabiliyor.

Mekanlardan başlarsak... Senaryonun dağınıklığı içinde bir bütün olarak keşfedilemiyorlar, gördüklerimiz güzel olsa da, bir sahne dekorunun ötesinde canlandırılamamaları, film üzerindeki etkilerini baltalıyor.

Oyuncuların nasıl kullanıldığına gelince... Filmin ana damarı olan yerli/amatör oyuncuların bir hayat kazanmaları ve bir karaktere dönüşmeleri için onlara replik vermenin yeterli olmadığının ispatı gibi bu film. Üstelik başrol oyuncusunu bir tiyatro oyuncusu (oyunculuğu da oldukça teatrel düzeyde kalıyor) seçip, hemen hemen filmin tüm yan karakterlerini deneyimsiz oyuncular olarak belirlemek oldukça keskin bir tezatlığı doğuruyor. Bir de gerçek hayattaki renklerinden çalınmış gibi duruyor senaryoya uydurulmaları. Keşke bir belgesel öngörülseymiş bu karakterlerden dedirtiyor.

Senaryo ise uzun bir süre neyi anlatmak istediğini aktarabilecek kadar bile yetkin değil. Filmin başlangıcı olup bitecekleri yeterince öngörecek kadar iyi bir hazırlık oluşturmuyor ve filme yön veren sahneye gelene kadar yeterince bağlanamıyoruz sunulan dünyaya. Ama en düşkırıklığı yaratan durum, hikayenin doğallığında doğan yan hikayelerin yeterince takip edilmemesi (ki kurgu ile de ilgili bir hata bu) ve böylece sönüp gitmeleri (mesela iki kardeş arasındaki çekişme, iki çocuk arasındaki platonik aşk, birdenbire ortaya çıkan ve sahilde satıcılık yaparak geçinen iki ilginç karakter, vs. vs.). Daha az karakter ile daha fazla öykü doyasıya anlatılabilirdi, ama filmin bir bandolu karakter geçişi olması tercih edilmiş gibi... Sanki Yüksel Aksu o yörede ilginç bulduğu tüm karakterlere yer vermek istemiş. Sonuçta ise beş altı karakterin hikayesine odaklanarak yapılabilecek harika bir yöre filmi atlanmış.

Sönüp giden ve filmin doğallığına oldukça faydalı olabilecek bunun gibi nice hikaye es geçilirken, fazla ilgi çekmeyen sahneler bırakılmış, ya da uzun tutulmuş (mesela Ali Usta ile birdenbire ortaya çıkan bilge köylü arasında geçen sohbet, Ali Usta’nın nehirde arınması, Ali Usta’nın tekrar tekrar gerçekleşen cinnet sahneleri).

Bir bütüne hizmet etmeyen senaryo ve devamındaki kurgu anlayışı ile dağınık, kaotik bir film çıkmış ortaya. Dondurma Gaymak’ın politik söylemi de bu dağınıklıktan etkilenmiş... Arada bir alevlenen politik tartışmalar, Ali Usta’nın bir karakolda Yılmaz Güney’den bahsetmesi yapaylıktan kurtulamıyor.

Dondurmam Gaymak, tüm bu negatif yönleri ile şu açıdan iyi bir örnek teşkil ediyor: Malzemeniz Türk izleyicisi için ne kadar doğal ve samimi olursa olsun, doğallığın ve samimiyetin ötesindeki, yaratıcı film süreci çok önemli. İsterseniz yerli oyuncular kullanın, isterseniz yabancı, bir ruh kazanmadıkları sürece, beyazperdeden taşmaları hemen hemen imkansız. Bu açıdan, 'bundan' harika film çıkar deyip, film yapmak isteyenler için kesinlikle izlenmesi gereken bir film.