Tersyüz - Beyazperde.com eleştirisi : Spike Jonze Tersyüz?ün Yönetmenidir!

Charlie Kaufman, John Malkovich Olmak filminin senaryosunu yazdıktan sonra, asosyal ve içe dönük eğilimler gösteren, hafif kaçık bir yaratıcı olarak, büyük beklentilerin hedefi parlak bir yazar olmuştur. Neden kabul ettiğini tam olarak anlayamadığımız ısmarlama bir proje ile baş başa kalmıştır. Yeni görevi, Susan Orlean'ın Orchid Thief isimli az kurgusal kitabından parlak bir senaryo çıkarmaktır. Fakat kendisine olan güveni, görevin zorluğu (anlamsızlığı) nedeniyle yavaş yavaş Kaufman'ı terk etmeye başlar. Tam Malkovich ile ışıldamaya başlayan kariyerinin sonunun gelmeye başladığını hissetmeye başladığı bir sırada; kendisini, bizzat kendi hikayesini ısmarlama senaryonun içine aktarırken bulur. Orkide çiçeğine yönelik bir tutkunun anlatıldığı hikayenin içine sızarak senaryosuna kendi elleriyle yön vermeye başlar. Senaryosuna bir de ikiz kardeş yerleştirir: Donald Kaufman.

Charlie'nin hemen hemen zıttı bir adam olan Donald, senaristin yüzleşmek zorunda olduğu çatışmaların Tersyüz'ün belkemiğine dönüşmesini sağlar. Ortaya çıkan senaryo, kitabın uyarlamasını ısmarlayan müşterinin ağzını kulaklarına vardırdığı gibi, John Malkovich Olmak'ın yönetmeni Spike Jonze'nin de ilgisini çeker.

Sonuç ise:

Charlie Kaufman, neden kabul ettiğini tam olarak anlayamadığımız ısmarlama bir proje ile baş başa kalmıştır. Yeni görevi, Susan Orlean'ın Orchid Thief isimli hafif kurgusal kitabından parlak bir senaryo çıkarmaktır. Elinden düşürmediği kitabın sayfalarına dalarak, kitap ile bilgisayarı arasında makul bir köprü arayışı içine girmiştir. Döktüğü terler yetmiyormuş gibi, bir de çok bilmiş, Hollywood tarzı kardeşiyle ve onun yazmaya çalıştığı seri katil senaryosuyla uğraşmaktadır. Üstelik odasında kendisini tatmin etmek üzere her yatağa uzandığında, sık sık gözü kitabın yazarı Susan Orlean'ın kapakta yer alan fotoğrafına kaymaktadır...

Gizemli kadına yavaş yavaş bağlandığını hissedince, hem kadına olan merakını tatmin etmek, hem de senaryosuna malzeme toplamak için kadını takip etmeye başlar. Kardeşi Donald'ın senaryosu ise tıkırında gitmektedir. Charlie, durumu içinden çıkılmaz bir hal almaya başladığında, kardeşinden yardım almaya karar verir. İkiz kardeşi, kendisinin yerine kadınla iletişim kuracaktır.

Ve bu noktadan sonra bütün film "başka" bir şeye dönüşmeye başlar. Kendimizi bir b-movie'nin tersine dönmüş av-avcı ilişkisine dayalı bir kovalamacanın içinde buluruz. Kardeşlerden biri ölür, kalan sağlar da senaryoyu bitirir.

Sinema tarihinde, izleyicinin filmi izlerken yazılma sürecine bu derece muhatap olduğu, neredeyse kimi zaman izlemekte olduğu sahnede, bizzat o sahnenin nasıl yazıldığını görebildiği ve filmin ardındaki yaratıcı olarak yönetmeni unutup senaristle içli dışlı olduğu bir başka film yoktur herhalde.

Tersyüz, kitabın senaryoya adaptasyon sürecinde, Charlie Kaufman'ın da yavaş yavaş senaryoyla birlikte kardeşine yaklaştığı ve hatta aralarındaki farklılıkların belirsizleşmeye başladığı süreci anlatıyor. Hatta Kaufman hınzırca filmin bir Charlie Kaufman öyküsü gibi başlayıp, renk değiştirerek bir Donald Kaufman senaryosuna dönüştüğü izlenimini vermek istiyor.

Kaufman sinema endüstrisi içinde senaryo yazmaya çalışan bir yazarın, içinden gelen zekice kurulmuş, kaygısız öyküler anlatma isteği ile, üzerinde baskısını hissettiği konvansiyonel sinemanın çağrısı arasında yaşayabileceği gerilimi bize sonuna kadar hissetiriyor. Tersyüz ise bu gerilimin kurbanı olmuş gibi gözüken, uyum sağlama sürecini başarıyla tamamlayan bir film görünümünde, son derece çılgın bir çalışma.

Charlie Kaufman, kendisinden beklenen senaryoyu, kendi kaygılarını da geri plana itmeden başarılı bir şekilde teslim eden bir senarist olarak, John Malkovich Olmak'tan da geri kalmayan bir senaryoya imza atmış.

Filmin en büyük günahının, izlerken yetmiyormuş gibi, eleştirirken bile bize yönetmenini unutturmayı başarmak olduğunu söyleyebiliriz. Böyle bir projede yönetmenin (şeytanın) en büyük becerisi, kendisini unutturup, aniden hatırlatacak herhangi bir hata yapmaktan kaçınarak bizi senarist ile baş başa bırakmak ise, Spike Jonze bunu fazlasıyla başarıyor. Bu yüzden de son dönem dünya sinemasının en ilginç yönetmenlerinden birisi o.

Spike Jonze bu filmin yönetmenidir !