Deney - Beyazperde.com eleştirisi : The Experiment

The Experiment , 2001 yapımı Alman filmi Das Experiment/Deney'in Amerikan video seyircisi için yapılmış bir yeniden çevirimi. Film ABD dahil pek çok ülkede sadece DVD formatında sunuldu ama Adrien Brody'nin ülkemizdeki popülaritesi ve Türk seyircisinin "hapishane filmleri"ni çok sevmesi yüzünden sanırım, tam da vizyon ortasına gelecek şekilde salonlarımızda arz-ı endam etmiş durumda.

Basit ama etkileyici bir fikirden yola çıkan filmde, para için ne denirse yapmaya razı olmuş bir grup deneğin sadece 2 hafta boyunca "gardiyanlar" ve "mahkûmlar" olarak ikiye ayrılması ve bir hapishanede buna uygun yaşamasıyla kurgulanan deney sırasında yaşananlar konu ediliyor. Deneklerin uyması gereken sadece 6 basit kural vardır ama bu kadarı bile onların içindeki bastırılmış kişiliği tetikleyerek ortaya çıkarmalarına ve deneyi bir gerçek gibi algılayarak öyle davranmalarına yeterlidir.

Film, insan ruhunun ne kadar çok şey saklayabildiğinden ve uygun bir ortam oluştuğunda en masum görünenin içindeki 'ilkel'in nasıl uyanıp zorbalaşabileceğini sarsıcı bir dille anlatıyor.

Aslında bu kadar laf etmek bile gereksiz. Filmin özü "çobana krallık vermişler, ilk önce babasını astırmış'' sözüne tam uyuyor. Elbette bu fikirden müthiş bir film çıkarmak olası ama zaten bu 2001 yılında yapılmışken, daha eskimemiş, gücünden hiç bir şey kaybetmemiş bir filmi tekrar çekmek niye? Bu Amerikanlılaştırma mantığını çok da anlayabildiğimi söyleyemem.

The Experiment'ın gayet eli yüzü düzgün, hatta epey sarsıcı bir film olmasına rağmen en büyük sıkıntısı bu. Filmin ne oyunculukla ne de atmosfer sağlamakla ilgili bir sıkıntısı yok. Yavaş ama dinamik kurgusu sayesinde de son karesine kadar ilgi ile izlenen bir yapım olmayı başarıyor ama Das Experiment'in neredeyse plan plan aynı çekilmiş hali olarak asıl filmi izlemiş seyircinin usunda girdiği her kıyaslamada kaybediyor doğal olarak.

Bir yeniden çevrimi kıymetli bulmak için ille de orijinali izlemiş olmak gerekli değil tabi... Hatta bu avantajlı bir durum bile olabilir. Mesela 80′lerin iki ünlü yeniden çevrimi olan The Fly ve The Thing'in asıllarını kaç kişi izlemiştir ki bu ülkede? Ama bu defa halefinden çok yıllar sonra çekilmiş ve onları kat be kat aşan bir örneğe rastlamış değiliz. Das Experiment tüm sarsıcılığıyla hala yerinde duruyor. Aynı nesilin sadece 9 yıl sonra gelen bir yeniden çevrimi alkışlamak yerine acımazsıca kıyaslayacağı da aşikâr ki internet sözlüklerinde bu türden pek çok fikir yürütmeye rastlamak mümkün.

The Experiment, Das Experiment'i izlememiş seyirci için haftanın en güçlü seçimlerinden biri. Ama izleyenler için bir sürpriz ya da yenilik barındırmıyor. Film farklı olmak adına sırtını Adrian Brody ve Forest Whitaker gibi iki güçlü karakter oyuncusuna dayamış ve onlar da rollerini oynayıp gitmek yerine ellerinden gelenin en iyisini yapmaya gayret etmişler. Çok önemli değil belki ama her açıdan özenli bir film. ABD'de sadece DVD'ye çıktığı için haddini biliyor dahi diyebiliriz. Das Experiment'i ıskalamış olanlar ya da Avrupa sinemasından hazzetmeyen, "Amerikan işi" sevenler mutlaka görmeliler.

twitter: murattolga